Quặng thô được đưa lên xe tải trọng 8 tấn để chuyển đến
các bãi tập kết ngoài thị xã


Bán quặng xuyên biên giới như… bán rau

Thứ Tư, ngày 16/11/2011, 03:40
(Tin tuc) - Huyện Nguyên Bình (tỉnh Cao Bằng) là
địa phương có số lượng khoáng sản phong phú với trữ lượng các điểm mỏ vào loại
lớn của tỉnh. Từ nhiều năm nay, Nguyên Bình được coi là “điểm nóng” trong quản
lý, cấp phép, khai thác trái phép và tình trạng mua bán, vận chuyển quặng thô
trái pháp luật.

Tin Tức, Tin HOT trong ngày
được cập nhật liên tục từng giờ tại Tin Tức Trong Ngày











Thời điểm hiện tại, ước tính, mỗi tuần các tư thương gom được hàng trăm tấn
quặng thô từ Nguyên Bình để tuồn qua đường biên qua các điểm trung chuyển…

Trong phiên họp Chính phủ thường kỳ vào đầu tháng 11, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu, trong các chiến lược, kế hoạch khai thác khoáng sản cần khẳng định rõ quan điểm nhất quán là trong khai thác khoáng sản phải tính đến hiệu quả cao nhất, theo đó phải hướng vào chế biến sâu, dứt khoát không xuất khẩu thô. Còn Bộ trưởng KH-ĐT Bùi Quang Vinh cho hay, cần hạn chế tối đa việc xuất khẩu khoáng sản chưa được chế biến sâu; nên nghiêm cấm việc tận thu khoáng sản bởi trên thực tế, rất nhiều dự án tận thu khoáng sản đã phá vỡ hệ thống cơ sở hạ tầng, ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường, đời sống cư dân.. Tuy nhiên, trong thực tế tại một số địa phương thì sao? Nhóm PV đã ghi nhận tại Cao Bằng, nơi được xem là 'điểm nóng' về vấn đề khai thác khoáng sản trong thời gian vừa qua.

Không ngoa khi khẳng định, ở Nguyên Bình người ta mua quặng dễ hơn… mua rau.
Bởi một lẽ, những thung lũng phì nhiêu, những cánh đồng hiếm hoi dọc những con
suối, những thửa ruộng canh tác lúa nước…, vài năm trước, các doanh nghiệp khai
khoáng đã về đây lập dự án, bồi thường đất nông nghiệp cho người dân để tiến
hành đào quặng; và sau đó, chính những người nông dân cũng trở thành “quặng tặc”
trên chính thửa ruộng của mình. Người ta lật những khoảng đất phì nhiêu hiếm hoi
để đào quặng.


Đất nông nghiệp mất, chục năm sau nữa chưa chắc
đã tiến hành canh tác được trở lại… Vì lẽ đó, người dân địa phương mua rau ăn
còn khó khăn hơn đi mua… quặng, vì chỉ cần lật một nhát cuốc đã có quặng rơi ra,
không cần mất thời gian chăm bón như… trồng rau.

Đó là tình trạng phổ
biến ở nhiều xã ven các sông suối vài năm về trước.


Chúng tôi ghi nhận thực trạng này dọc tỉnh lộ 34
chạy qua các xã Đạo Đức, Vũ Nông, Phan Thanh… của huyện Nguyên Bình.


Tại địa phận xã Vũ Nông đối diện với mỏ sắt Tĩnh
Túc. 18h, những chợ quặng bắt đầu hoạt động. Hàng trăm bà con người dân tộc bản
địa hối hả gùi những gùi quặng từ trong các hẻm núi đi ra, tập kết thành từng
đống, mỗi đống cách nhau chừng chục mét.

Một nhóm tư thương đứng ra thu
mua, mang theo cả cân đồng hồ đặt ngay rệ đường. Vài chiếc xe tải trọng dưới
chục tấn đã cắm đuôi đứng sẵn ở đó.

Đây sẽ là phương tiện vận chuyển
quặng ra các điểm tập kết bên ngoài thị xã, cách thủ phủ Nguyên Bình chừng
30km.

Có khoảng chục đống quặng đã chất sẵn như thế, mỗi đống quặng ước
tính nặng hàng tấn. Nhiều đống quặng, người dân lấy bạt xanh, hoặc lá cây phủ
lên. Người đàn ông chăn trâu chúng tôi gặp bên đường cho hay: đó là quặng sắt do
người dân tự khai thác.

Một ngày làm việc của một người được chừng vài
lần gùi, mỗi gùi gần 1 tạ quặng. Tất cả đều là quặng sắt.


Ở Vũ Nông và nhiều xã khác trong huyện Nguyên
Bình, việc đi đào quặng hay mót quặng thô từ các điểm mỏ đã khai thác hết là
việc làm phổ biến. Người người đào quặng, nhà nhà đào quặng. Đây cũng là công
việc mang lại thu nhập chính cho người dân, khi nông nghiệp vẫn còn ở trình độ
quảng canh và người dân không có nghề phụ.

Đi thêm chừng nửa cây số,
chúng tôi gặp nhiều đám đông khác, gồm đủ cả trai gái, già trẻ. Mọi người hối hả
gùi quặng, cân quặng, đổ quặng lên một chiếc xe tải trọng 8 tấn đậu sẵn. Những
chiếc xe tải trọng dưới chục tấn này, không khó khăn gặp ở dọc đường 34 của
huyện Nguyên Bình.

Nhiệm vụ duy nhất của những chiếc xe này, đó là bốc
quặng từ các điểm thu gom nhỏ lẻ đến các điểm tập kết, để từ đó tuồn sang Trung
Quốc theo các con đường tiểu ngạch.

Một thanh niên người dân tộc mặc
chiếc áo xanh (như áo sinh viên tình nguyện) làm công việc kiểm cân. Chiếc cân
đồng hồ 100kg đặt ven đường. Hai phụ nữ người Dao nhặt quặng xếp lên một chiếc
gùi đặt ở trên mặt cân.

Một mã cân là 1 tạ. Quặng cân xong được đổ sang
một bên, chất thành một đống chạy dài vài mét dọc bên đường. Ước tính, điểm gom
quặng này lên tới cả chục tấn.

Anh thanh niên tên H. cho hay: anh cũng
chỉ là người đi cân quặng thuê. Công việc của anh là ghi các mã cân vào cuốn sổ
(tập vở ô-ly của học sinh), sau đó, quặng được đưa lên các xe tải trọng 8 – 10
tấn đưa đến các vùng trung chuyển.

“Việc này (cân quặng) chừng 2 – 3
ngày/1lần vì liên quan đến việc đào, mót quặng của người dân. Đợt nào mưa kéo
dài, người dân không đi đào được quặng, dịp đó cũng không thu gom được. Tuy
nhiên, trung bình một tuần khoảng 3 lần đi thu gom như thế này” – H. cho
hay.


Giá quặng sắt các tư thương thu gom trả cho người
dân với giá 1.200 đồng/kg. Đó là mức giá cao dành cho quặng sắt cục (to như cục
đá, không lẫn đất). Những cục quặng nhỏ nhất cũng to bằng chiếc ấm pha trà,
những cục nặng hơn trông như cả một tảng đá bằng chiếc mũ bảo hiểm.

Tất
cả đều đen sì, nặng trịch và bị lớp đất đỏ (đất đồi) phủ lên trên bề mặt. Dân
quặng cho biết, hàm lượng quặng sắt này rất lớn, trên 80%. Người ta còn gọi đó
là “quặng sạch” để phân biệt với “quặng bẩn” – quặng lẫn đất chưa qua sàng
tuyển.

Như thế, một ngày đào quặng, mỗi người dân có thể kiếm tiền triệu
là điều quá dễ dàng!

Trời vùng núi tối nhanh. Bóng tối nhanh chóng trùm
lên con đường từ thị trấn Tĩnh Túc xuôi xuống thị trấn Nguyên Bình. Chỉ có chân
trời hắt lên một khoảng sáng xa xăm. Ngay tại cổng nghĩa trang thị trấn Tĩnh
Túc, hai chiếc xe chở quặng đang chụm đuôi xe vào nhau.

Một nhóm người
đang hối hả bốc quặng lên thùng xe. Ước tính, điểm gom quặng này lên tới gần hai
chục tấn.

Đi thêm một đoạn chừng hơn một cây số thuộc địa phận xã Đạo Đức
(tiếp giáp với thị trấn Nguyên Bình), một nhóm thanh niên bản địa kéo điện ra
tận ngoài đường để chiếu sáng cho việc chuyển quặng lên xe.

Chiếc xe BKS
11C – 001.80 chúc đuôi xe vào bên trong vệ đường. Nhiều thanh niên khác tiếp tục
chở quặng được chất thành các bao tải đem đến điểm tập kết. Nhiều chiếc xe khác
đỗ ven đường. Đây là những chiếc xe đã cân xong hàng.

Nhẩm tính, đoạn
đường dài chừng 6km từ xã Vũ Nông đến xã Đạo Đức (đi qua thị trấn Tĩnh Túc),
ngay trong chiều ngày 28-9-2011 đã có tới gần chục điểm tập kết, thu gom
quặng.

Mỗi điểm thu gom chỉ ước tính chừng chục tấn, một đêm có khoảng
gần trăm tấn quặng thô từ Nguyên Bình được tuồn ra các điểm trung chuyển trước
khi đưa sang Trung Quốc.

Những chợ quặng lưu động tại Nguyên Bình hoạt
động trong tình trạng “nửa kín nửa hở”, nửa bí mật nửa công khai: các điểm cân
quặng chỉ tiến hành vào cuối ngày khi người dân gùi quặng đến bán sau một ngày
đào mót, và sau đó xe tải trọng dưới 10 tấn chở sang điểm tập kết
khác.

Tuy nhiên, tình trạng này được người dân phản ánh đã diễn ra hơn
một năm nay, khi việc thu gom, vận chuyển quặng thô bị chính quyền siết chặt.
Cũng vì thế, thay thế những xe tải trọng lớn ngang nhiên vận chuyển ban ngày,
những chiếc xe vận tải nhỏ hơn và chuyển sang chở quặng lậu về đêm…